سيد جي سالگرهه قومي تحريڪ جي ڪارڪنن لاءِ عيد جو ڏينهن توفيق سومرو

17 جنوري سنڌ جي ان عظيم انسان رهبر سنڌ سائين جي ايم سيد جو جنم ڏينهن آهي جنهن زندگي جي آخري گهڙي تائين پنهنجي ڌرتي سان نيهن جو ناتو جوڙي رکندي ثابت قدمي سان پاڻ ملهايو ان ڏينهن کي نه صرف سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ مان بلڪه پوري دنيا ۾ رهندڙ سنڌي توڙي ٻيون ٻوليون ڳالهائيندڙ سندس فڪري پوئلڳ ۽ همدرد خوشي جو ڏينهن ملهائيندي کيس سندس فڪر تي روشني وجهي کيس خراج تحسين پيش ڪندا آهن ۽ جدوجهد جاري رکڻ جو عزم ورجائيندا آهن 17 جنوري هجي يا 25 اپريل سائين جي ايم سيد جي ضلعي دادو ۾ قائم شهر سن جا روڊ رستا ڪهاڙي وارن ڳاڙهن جهنڊن ۽ عوام جي وڏي پيهه سان ٻهڪندي نظر ايندا آهن خاص طور تي سيد جي جنم ڏينهن وارو 17 جنوري پڻ عيد جو ڏينهن محسوس ٿيندو آهي جتي سيد سان محبت ۽ عقيد ت رکندڙ ماڻهن پاران سالگرهه جي مبارڪباد ڏيڻ جو سلسلو جاري رهندو آهي، اڄ جي جديد دور ۾ ته سالگرهه واري ڏينهن تي انٽر نيٽ ۽ موبائيل ايس ايم ايس پڻ وڏي انگ ۾ استعمال ڪري هڪ ٻئي کي مبارڪباد جو ذريعو نڪري پيو آهي جڏهن ته سيد کي پنهنجو قومي رهبر ۽ پارٽي جو باني سمجهندڙ ڌرين پاران سن شهر توڙي ٻين هنڌن تي پڻ تقريبون ڪرڻ جو سلسلو جاري رهندو آهي پر ان ڏينهن تي ڪيتري ئي پوئلڳن جي پڻ اها خواهش هوندي آهي ته سن شهر ۾ هڪ ئي وڏي تقريب ٿئي، جيتوڻيڪ ڪجهه ڀيرا هڪ تقريب عملي طور تي ٿي به آهي پر پاڻ کي چڱو مڙس، سيد جو سچو پيروڪار ۽ خاص طور اسٽيج تي ويهڻ ۽ تقريرون ڪرڻ جو شوق ۽ خود غرضي جهڙن عنصرن سبب سن شهر ۾ سالگرهه توڙي ورسي جي ڏينهن ۾ جداجدا جلسا ۽ ٻيون تقريبون ٿيندي نظر اينديون آهن جن ۾ عهد وفا وچن ورجايو ويندو آهي پر قومي تحريڪ جي مجموعي توڙي پارٽين جي انفرادي ڪردار ۽ عمل تي جائزو پڻ نه وٺڻ جي برابر نظر ايندو آهي جيڪو پڻ بنيادي سوال آهي ماضي جي تجربن ۽ مستقبل کي نظر ۾ رکندي حڪمت عمليون جوڙڻ تي ڌيان گهٽ ڏنو ويندو آهي، اڄ سيد جيڪڏهن حيات هجي ها ته کيس پنهنجي فڪر جي تيزي سان ملندڙ ڪاميابي تي خوشي ٿئي ها پر سيد جي روح کي ان ڏينهن ضرور خوشي ٿيندي جڏهن سنڌ پنهنجي صدين کان قائم حيثيت هيٺ ٻيهر غلاميءَ جون زنجيرون ٽوڙي آزاد ٿي ويندي، اڄ ڪالهه سياست اڳ جي ڀيٽ ۾ سولي نظر اچي رهي آهي ڇو ته پرنٽ بعد اليڪٽرانڪ ميڊيا جي تيز رفتار ڪردار سبب سياستدانن جو موقف منٽن نه پر سيڪنڊن ۾ رڳو ڪارڪنن تائين ئي نه بلڪه پوري دنيا جي ماڻهن تائين پهچي ويندو آهي جيتوڻيڪ اڳ جي اصولن ۽ سچائي واري سياست جي ڀيٽ ۾ اڄوڪي ڪوڙ، ٺڳي، فنڪاري، لفاضي، ۽ لفظن جي جادوگري واري سياست ۾ ڏينهن رات جو فرق آهي سياست، عبادت بجاءِ اڄ ڪلهه ڪاروبار بڻائي وئي آهي، سنڌ اندر سياست جا وري بنياد ئي عجيب نظر اچن ٿا، جنهن ۾ به نظرياتي سياست جي نالي ۾ مڪار سياستدانن پنهنجا مفاد ۽ بليڪ ميلنگ جو ذريعو سياست کي بڻائي ڇڏيو آهي، نتيجي ۾ اڻ پڙهيل ۽ پڙهيل جاهلن جي فوج سندن پٺيان ڊوڙندي نظر پئي اچي اڄ جي دور ۾ جيڪڏهن سائين جي ايم سيد زنده هجي ها ته پوءِ سندس سنڌ جي عشق ۽ آزادي وارو پيغام عام ماڻهن جي وڏي حصي تائين ميڊيا جي تيز رفتار ذريعن سبب پهچي وڃي ها جيڪو اڃان تائين 50 سيڪڙو به ناهي پهتو، سائين جي ايم سيد کي تقريبن 30 سالن تائين قيد ۽ نظر بندي ۾ رکيو ويو، جنهن سبب ان جو فڪر عام ماڻهن تائين نه پهتو ۽ جن وٽ پهتو به ته اهي پنهنجي وسيلن ۽ سچائي جي بنياد تي پاڻ ملهائي رهيا آهن ۽ ڪي وري ان جو نالو استعمال ڪري پنهنجا ذاتي مفاد حاصل پيا ڪن جيڪي گهڻي ڀاڱي هينئر ظاهر ٿيندا پيا اچن، سيد جي قوم سان عشق جي سچائي ان جي پوري زندگي ۾ سندس عملي ڪردار سان لڳائي سگهجي ٿي جنهن پيدا ٿيڻ کان پوءِ پنهنجي پيءُ جي قتل بعد سخت ڏک ڏٺا ۽ ملڪيت هوندي به روايتي سيد گهراڻن جي مردن جي ڪردار بجاءِ هڪ سادي زندگي کي ترجيح ڏئي ڌرتي جي آزاديءَ حاصل ڪرڻ واري ڪنڊن جي جدوجهد تي هلندو رهيو پر پنهنجي قول تان پٺتي نه هٽيو، جنهن سبب اڄ سندس مخالف به سچائي جو اقرار ڪري رهيا آهن پاڪستان جي قومي اسيمبلي هجي يا سنڌ جي اها صوبائي اسيمبلي جنهن پاڪستان کي ٺاهڻ واري پهرين قرار داد پيش ڪئي، اتي ڌرتي ڌڻين سان ٿيندڙ ڏاڍائين ۽ استحصال بابت هاڻي آواز جو گونججڻ سيد جي فڪر جي پڻ ڪاميابي آهي، جنهن تي اڳ وفاق پرست پارٽين پاران مخالفت ۽ ڪفر جا الزام لڳايا ويندا هئا، هڪ ڏاهي تازو ڪراچي ۾ هڪ تقريب دوران چيو ته سنڌ پاڪستان جي ماءُ آهي پر ماءُ سان ڪجهه نافرمان پٽن جي ڪري کيس تڪليف پهچي پئي، هر ڪنهن جو پنهنجو خيال آهي ۽ ان حقيقت کان ڪير به انڪار نه ٿو ڪري سگهي ته سنڌ ئي پاڪستان کي ٺاهڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو جنهن جي قيمت کيس ڀوڳڻي پئجي رهي آهي ۽ سائين جي ايم سيد جا دور انديشي وارا قول پڻ سچ ثابت ٿي رهيا آهن، حيرت جهڙي ڳالهه اها به آهي ته سنڌي ٽوپي پائيندڙ صدر کي به ان ئي نشاني تي رکيو پيو وڃي جنهن نشاني تي هر هڪ سنڌي کي رکيو ويو آهي جيتوڻيڪ ان جو سائين جي ايم سيد جي فڪر سان جيتوڻيڪ ڪو به تعلق ناهي جنهن لاءِ هو پنهنجي هر تقرير ۾ پاڪستان کپي جا نعرا ڏئي پاڻ کي سچو پاڪستاني پيش ڪرڻ جي ڪوشش ڪري رهيو آهي پر پنجاب جيڪو هن ملڪ تي اصل حڪمران ۽ قبضو ڄمايون پيو اچي ان جي ماڻهن سندس نعرن باوجود به پنهنجو شروع کان وٺي اختيار ڪيل ازلي شڪ ختم ناهي ڪيو، تازو پنجابي ۾ آصف زرداري جي لاهور ۾ تقرير سامهون آئي آهي جنهن کان پوءِ ڏسجي ته پنجابي اسٽبلشمينٽ کيس ڪيترو ملڪ جو وفادار قرار پئي ڏئي ڇو ته هنن جي نظر ۾ سچا پاڪستاني صرف پنجابي ئي آهن انهن لاءِ نه ڪو سنڌي نه ڪو اردو نه ڪو بلوچ ۽ نه ڪوئي پشتو زبان ڳالهائيندڙ آهي ملڪ جي ٺهڻ کان پوءِ هاڻي تائين مظلوم قومن ۽ صوبن سان پنجاب جو رويئو هينئر ماڻهن کي سمجهڻ ۾ اچي رهيو آهي اهو سيد جي نظريي جو ڪمال آهي ته جنهن پاڪستان ٺاهڻ کان پوءِ پنهنجي غلطي تسليم ڪندي چيو ته هو ته پنجابي اسان يا ٻين مظلوم قومن سان سچا ٿيندا ئي ڪونه سندن مان سچائي جي اميد رکڻ ٻٻرن کان ٻير گهرڻ جي برابرمثال آهي، سنڌ سان تعلق رکندڙ صدر هجي توڙي ڪو ٻيو عام اختيار رکندڙ ماڻهو جيستائين حقيقي انداز ۾ سنڌ سان ٿيندڙ استحصال ۽ ظلم جي خاتمي لاءِ عملي طور تي ڪردار ادا نه ڪندو تيستائين سنڌي هجڻ يا نه هجڻ جي خوش فهمين ۾ نه پوڻ گهرجي ڇو ته ماضي اهڙن ماڻهن سان ڀريل آهي جن سنڌ ڪارڊ استعمال ڪري سنڌ کي ڪجهه به ناهي ڏنو نتيجي ۾ اڄ سندن مقرر ڪيل پاڻي جي 1991 واري ٺاهه تي به عمل نه ٿو ٿئي سنڌ درياهه سوڪڙي جو شڪار ٿي ويو آهي پر انهن جي ڪن تي جونءَ به نه ٿي چري ٺٽي ۽ بدين جي هزارين ايڪڙ زمين سمنڊ ۾ مٺي پاڻي جو ڇوڙ نه ٿيڻ سبب زمين سمنڊ حوالي ٿي رهي آهي ۽ هينئر جنهن اين ايف سي ايوارڊ کي سنڌ جا اڪثر ماڻهو سنڌ جي ڀلائي لاءِ ڪو خاص عمل نه سمجهي رد ڪري چڪا آهن ان تي عمل جو باقي ڪيترو انتظار ڪجي اهو ايندڙ وقت تي ڇڏيون ٿا، سنڌ ساڳئي سورن ۾ رهندي پئي اچي انهن سورن جي خاتمو سائين جي ايم سيد سنڌ جي اڳوڻي آزاد ۽ خودمختيار واري حيثيت پڻ ٻڌائي چڪو آهي ۽ واضع ڪري چڪو آهي ته اسان غلام آهيون ۽ غلامي جو بدترين مثال موجوده سنڌ جي ماڻهن جي حال مان لڳائي سگهجي ٿو، ملڪ، صوبي، شهر، قوم، ذات جي ماڻهن سان محبت ۽ پيار هڪ قدرتي ۽ فطري عمل آهي جنهن کي اسلام ۾ به هڪ حد تائين اجازت ڏني وئي آهي، پر ان کي تعصب ۾ تبديل ڪرڻ ۽ ٻين قومن جي ماڻهن جا حق صلب ڪرڻ پڻ ظلم آهي، ڏاها چئي ويا آهن ته ظلم ڪرڻ ۽ ظلم سهڻ هڪ جيترو گناهه آهي، هينئر باشعور ماڻهن کي فيصلو ڪرڻو آهي ته هو ظلم ڪرڻ ۽ ظلم سهڻ جي چڪر مان نڪري سائين جي ايم سيد جي ڪردار وانگر پنهنجي ڌرتي سان سچي عشق ۽ ان جي ترقي لاءِ ڪهڙو ڪردار ادا ٿا ڪن، اهو هر ڪنهن جي ضمير تي ڇڏجي ته بهتر آهي، ڇو ته هن دور ۾ ڪنهن به ٻي ماڻهو جي گرنٽي ڪو ٻيو ماڻهو نه ٿو ڏئي سگهي، ڪنهن جي به اندر جي آواز ۽ سچ کي دٻائڻ وارو دور هينئر ختم ٿي چڪو آهي، سائين جي ايم سيد کي سندس سالگرهه واري ڏينهن تي صحيح معنيٰ ۾ خراج عقيدت ايئن پيش ڪري سگهون ٿا جو ان جي ڏسيل واٽ تي صحيح طريقي سان عمل ڪري سندن مشن کي اڳتي وڌائجي، اڄ شاعر جا اهي لفظن به سيد جي سالگرهه واري لکڻي لاءِ ذهن تي تري آيا آهن ته توکي ڏسندي ٿيو ويساهه ڄاڻي خدا سنڌ جيئندي سدا سنڌ جيئندي سدا.